Türk Lirası Tarihi Bir Değer Kaybı Yaşıyor: 200 TL Seyahatine Düşüyor

Türk Lirası Tarihi Bir Değer Kaybı Yaşıyor

Son yıllarda süratle eriyen Türk Lirası, en yüksek banknot olan 200 TL'nin dolar karşısındaki değeri ile bu durumun gözler önüne serilmesine neden oluyor. 200 TL'nin dolar karşılığı, son dönem içinde 129 dolardan 5.1 dolara gerilemiş durumda.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) 2009-2025 dönemine ilişkin kupür dağılımı verilerine göre, 200 TL'lik banknotun tedavüldeki sayısı son beş yılda %847.2 oranında artış gösterdi.

Nefes Gazetesi'nde yer alan habere göre, 2025 yılının ilk beş ayında Türk Lirası, dolar karşısında %10.9 oranında değer kaybetti ve gelişmekte olan ülkeler arasında en kötü performansı sergileyen ikinci para birimi oldu. İlk sırada ise sürekli ekonomik krizle gündeme gelen Arjantin Pesosu var; bu para birimi %15.33'lük kayıp yaşadı. İlgili dönemde aynı kategorideki Rus Rublesi ise %31.71’lik değer kazanımı ile dikkat çeken bir performans sergiledi.

Ekonomist Uğur Gürses, sosyal medya üzerinden paylaşmış olduğu grafiklerle yüksek enflasyonun neden olduğu paranın nasıl eridiği konusunu yeniden gündeme taşıdı. TCMB'nin verilerine göre, 200 TL’nin dolaşımdaki oranı özellikle Eylül 2021 sonrası belirgin bir biçimde artarak, Mayıs 2025 itibarıyla %85.1 seviyesine yükseldi. Buna karşın 100, 50 ve 20 TL'lik banknotların toplam ağırlığı ise %15’in altına geriledi.

İlk olarak 2009 yılında piyasaya sürüldüğünde dolaşımda sadece %16 paya sahip olan 200 TL'lik banknot, artan fiyatlar ve Türk Lirası'ndaki değer kaybı neticesinde bugün yaygın bir kullanım alanı buldu. Ancak, aynı dönemde 100 TL'lik banknotların payı %11.5’e, 50 TL’nin oranı %1.8’e ve 20 TL'nin oranı ise yalnızca %0.7’ye düşmüş durumda. Piyasa gözlemlerine göre, küçük kupürler artık ATM'lerde dahi bulunmamakta, 200 TL altındaki banknotlar alışverişlerde sembolik bir işlev görmektedir.

Ekonomistler bu durumun dramatik dönüşümünü "parasal erime" olarak tanımlıyor. Yüksek enflasyon nedeniyle satın alma gücündeki düşüş, vatandaşların daha fazla nakit taşımasını zorunlu hale getiriyor. Örneğin, günümüzde 200 TL, temel bir market alışverişini karşılamaktan çok uzak. 20 TL’lik banknotlar güncel alışverişlerde neredeyse işlevsiz hale geldi.

Bir diğer taraftan, dolar endeksindeki düşüş, dünya çapında para birimlerine değer kazandırıyor. Ancak Türk Lirası, bu olumlu rüzgârdan faydalanamayan nadir paralar arasında yer alıyor. 1 Ocak itibarıyla dolar karşısında 35.3585 TL seviyesinden işlem gören Türk Lirası, 30 Mayıs itibarıyla 39.2098 TL seviyesine yükseldi. Türkiye, benzer ülkeler arasında en fazla değer kaybeden ikinci ülke konumunda.

19 Mart tarihinde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınmasının ardından Türk Lirası, %12’den fazla değer kaybetti ve 41.2 TL seviyelerine ulaşarak rekor kırdı. Samimiyetle gerçekleştirilen döviz müdahalesi kapsamında Merkez Bankası, 26 milyar dolar satış gerçekleştirdi fakat bu çaba, Türk Lirası’ndaki kaybı durdurmakta yetersiz kaldı.

Gelişen ülkeler arasında en iyi performans sergileyen dalgalanmaların başında Rus Rublesi geliyor. Dolar karşısında %31.74 değer kazancı ile bu sıralamada zirveye yükselen ruble, ardından gelen Çek Korunası ve Macar Forinti ile birlikte piyasalara yön vermeye devam ediyor. Brezilya Reali %8.05, Meksika Pesosu %6.75, Kore Wonu %6.35, Şili Pesosu %4.77, Tayland Bahtı %4.16, Güney Afrika Randı %4.06’lık artışlar kaydederken, Gürcistan Larisi %2.98, Ukrayna Grivnası ise en düşük artışlar ile geride kaldı.

AKP hükümeti, 3 Kasım 2002 tarihinde iktidara geldiğinde 1 dolar 1.67 TL seviyelerindeydi; günümüzde ise bu değer 40 TL'ye yaklaştı. 23 yıllık süreç zarfında dolar %2248 oranında değer kazanırken Türk Lirası ise büyük oranda değer kaybı yaşadı. Bugün 39.2191 seviyesinde işlem gören dolar, 'istikrar' ve 'güçlü ekonomi' hedefleri ile başlayan yolculuğun sona erdiğini gözler önüne seriyor.